بررسی برگردان سینمایی داستان اوسنه باباسبحان برمبنای نظریّةفزون‌متنیّت ژار ژنت

اقتباس سینمایی یکی از شاخه‌های مطالعات بینارشته‌ای می‌باشد که در حوزه پژوهش‌های ادبیات تطبیقی تقسیم‌بندی می‌شود. نظریه‌پردازان این حوزه در تعریف اقتباس از یک درگیری بینامتنی طولانی‌مدت با اثر اقتباس‌شده سخن می‌گویند. بنابراین مطالعة اقتباس سینمایی یک مطالعۀ بینامتنی است. از آن‌جا که در مطالعة بینامتنی،متنفقط به متن نوشتاری محدود نمی‌‌شود، می‌توان اثر ادبی و فیلم سینمایی اقتباس‌شده از آن را در قالب نظریة فزون‌متنیّت ژرار ژنت که از مهم‌ترین نظریات حوزة بینامتن است تحلیل کرد؛در اینجا اثر ادبی در حکم پیش‌متن و اثر سینمایی در حکم بیش‌متن بررسی می‌شود. تحقیق حاضر با این فرض به بحث اقتباس در سینمای ایران توجه کرده و به بررسی یک نمونة بحث‌برانگیز در این حوزه پرداخته است: فیلم خاکاثرمسعود کیمیاییکه براساس داستان اوسنه باباسبحان نوشتة محمود دولت‌آبادیساخته شده است. مطابق نظریة ژنت، گشتارهای رخ‌داده در فرایند اقتباس طبقه‌بندی شده و در خصوص آن‌ها ارزش‌داوری شده است. در جمع‌بندی این نتایج آشکار شده که بیشترین گشتار رخ‌داده در فرایند اقتباس از نوع ارزش‌گذاریِ مکرر(Revaluation) می‌باشد. این گشتار نشان‌دهندة نظام ارزشی ویژة فیلم‌ساز است؛ یعنیکیمیایی در اقتباسهای خود بیش از آن‌که جهان ارزشیِ نویسندة داستان را بازتاب دهد، به برجسته‌کردن ارزش‌هایی می پردازد که در نظام فکریِ خود او معتبر است.